Dodo-nest of kunstwerk?

Langs één van de vele wandelpaden op het uitgestrekte landgoed van Kasteel Groeneveld (Baarn) staat een eeuwenoude beuk. Sinds kort staat tegen de knoestige stam van deze kolossale boom een ingenieuze constructie van takken. Vanuit het centrum van dit wonderlijk bouwsel gaapt een groot zwart gat.

Toen ik de boom met dit schijnbaar natuurlijke wonder stond te fotograferen, vroeg een voorbijgangster aan mij wat het voorstelde. Ze dacht dat het een nest van een dodo was. Afgezien van het feit dat deze vogelsoort al geruime tijd is uitgestorven en dat de aanwezigheid van een nest op z’n minst opzienbarend zou zijn, was haar opmerking wel te begrijpen. De compositie van takken lijkt namelijk het resultaat van een natuurlijk proces en daardoor als vanzelfsprekend aanwezig te zijn. Dat is precies wat de maker van de constructie, Andy Goldsworthy, nastreeft. De in Schotland wonende landschapskunstenaar probeert met zijn kunstzinnige ingrepen natuurlijke processen te doorgronden en inzichtelijk te maken. Hij bestudeert daarbij de specifieke kenmerken van een bepaalde locatie nauwgezet. Door gebruik te maken van het ter plaatste aanwezige materiaal deelt hij de natuurlijke omgeving als het ware opnieuw in. Deze herschikkingen zijn van tijdelijke aard en worden na voltooiing overgelaten aan de krachten van de natuur. Op het meest gunstige moment legt hij zijn subtiele ingrepen fotografisch vast.

Het beukenlaantje dat parallel aan de Ravensteinselaan loopt, herbergt twee andere projecten van Goldsworthy. Aan het begin van het pad, vlakbij een smal stroompje, staat een ietwat groen uitgeslagen boom waartegen een slingerende lijn van zorgvuldig aangebrachte modder zich een weg naar boven baant. Het drogingproces van de klei laat een fascinerend schouwspel zien van opdoemende scheuren en groeven. Ook het licht-donkercontrast verandert doordat het licht steeds anders op de scherpe contouren van de slangvorm valt. Even verderop, midden op het pad dat tussen de oude beuken loopt, staat een uit kromme beukentakken opgetrokken kegelvorm. De stronken, die in afmeting en dikte verschillen, zijn afkomstig uit het Speulderbos (Veluwe) dat beroemd is om zijn sprookjesachtige kromme beuken.

De komst van Andy Goldsworthy naar Nederland is onderdeel van de jubileumviering van het 100-jarige Staatsbosbeheer. Aan de kunstenaar werd gevraagd een aantal projecten te realiseren in de Schoorlse duinen (Noord-Holland) en op het landgoed Groeneveld in Baarn, twee natuurgebieden van Staatsbosbeheer. In samenwerking met Stichting Kunst en Cultuur Noord-Holland worden vanaf 15 mei de foto’s van de tijdelijke kunstwerken en een aantal nieuwe werken getoond in respectievelijk bezoekerscentrum Zandspoor en Kasteel Groeneveld.